بیمه خویش فرما و همه آنچه نیاز است در این باره بدانید.
در این مقاله ضمن بررسی بیمه خویش فرما که به عنوان یکی از انواع بیمه اختیاری تأمین اجتماعی، شناخته می شود می پردازیم؛ ابتدا به تعریف و ضرورت آن پرداخته، سپس انواع مختلف و تفاوت هایش با بیمه اجباری را تشریح کرده و مزایا و معایب هر یک را مرور می کنیم. در ادامه شرایط احراز، فرآیند ثبت نام و مدارک مورد نیاز توضیح داده می شود و نحوه محاسبه حق بیمه در سال های اخیر مقایسه خواهد شد. بخش خدمات و پوشش ها (درمان، بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی) بررسی شده و در نهایت نکات کلیدی برای برنامه ریزی مالی بیمه گزاران خودی فرما ارائه می شود.
تعریف بیمه خویش فرما
بیمه خویش فرما یا بیمه اختیاری نوعی از بیمه تأمین اجتماعی است که متقاضی با پرداخت کامل حق بیمه شخصاً در پوشش تعهدات سازمان تأمین اجتماعی قرار می گیرد و نیازی به کارفرما ندارد. در واقع بیمه شونده هم نقش کارگر را ایفا می کند و هم نقش کارفرما را بر عهده دارد. این بیمه مناسب افرادی است که شاغل رسمی در شرکت ها یا نهادها نیستند، دورکار هستند یا فعالیت آزاد دارند و می خواهند سابقه بیمه ای برای بازنشستگی و خدمات درمانی کسب کنند.
این نوع بیمه مناسب چه کسانی است؟
افرادی که هیچ بیمه اجباری از سوی کارفرما ندارند؛ مانند فریلنسرها، هنرمندان مستقل، رانندگان شخصی و کسانی که مشاغل آزاد دارند، می توانند از بیمه خویش فرما استفاده کنند همچنین افرادی که به دنبال تکمیل سوابق بیمه ای خود برای تسریع در بازنشستگی یا داشتن دفترچه درمانی هستند، با این بیمه می توانند نیاز خود را برطرف کنند
انواع بیمه خویش فرما
بیمه اختیاری
در بیمه اختیاری، افراد بدون داشتن کسب و کار رسمی یا رابطه کارفرمایی، با پرداخت ۲۷٪ حق بیمه خود را تحت پوشش قرار می دهند. این نوع بیمه تمام خدمات پایه ای از جمله درمان، بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت را شامل می شود.
بیمه مشاغل آزاد
مختص کسانی است که صاحب کسب و کار شخصی هستند و خود را کارفرما می دانند. در این مدل، بسته به درصد حق بیمه (۱۲٪، ۱۴٪، ۱۸٪ یا ۲۷٪) خدمات و پوشش های متنوعی ارائه می شود که می تواند شامل خدمات درمانی، بازنشستگی و از کارافتادگی ناشی از حادثه باشد
تفاوت بیمه خویش فرما با بیمه اجباری
میزان سهم بیمه شده در بیمه اجباری تنها ۷٪ است و مابقی بر عهده کارفرما قرار دارد، در حالی که در بیمه خویش فرما کل ۲۷٪ حق بیمه بر دوش فرد است همچنین بیمه اجباری امکان استفاده از بیمه بیکاری را فراهم می کند، اما بیمه خویش فرما شامل بیمه بیکاری نیست تعرفه های خدمات درمانی در بیمه خویش فرما بالاتر از بیمه اجباری است و بیمه شده ممکن است مقداری از هزینه دارو و درمان را از جیب پرداخت کند
مزایا و معایب
مزایا
- پوشش درمانی کامل: امکان استفاده از خدمات بیمارستانی، بیمه های درمانی و سرپایی تأمین اجتماعی برای بیمه شده و افراد تحت تکفل.
- بازنشستگی بر اساس سابقه: محاسبه مستمری بر مبنای میانگین حقوق و سال های پرداخت حق بیمه
- پوشش از کارافتادگی و فوت: پرداخت کمک هزینه از کارافتادگی و مستمری بازماندگان در صورت فوت بیمه شده
- صدور و تمدید دفترچه تأمین اجتماعی: برای خود و افراد تحت تکفل بدون نیاز به کارفرما
معایب
- پرداخت کامل حق بیمه توسط فرد: ۲۷٪ از حداقل دستمزد که ممکن است بار مالی سنگینی برای برخی داشته باشد.
- عدم پوشش بیمه بیکاری و غرامت بارداری: این بیمه شامل بیمه بیکاری و غرامت ایام بیماری یا زایمان نمی شود.
- عدم پوشش نقص عضو جزئی و مشاغل سخت: برخی ایام و حوادث جزئی مشمول کمک هزینه از کارافتادگی نیستند.
- هزینه بالاتر درمان نسبت به بیمه اجباری: تعرفه های درمان بیشتر از بیمه اجباری است و سهم بیمار افزایش می یابد
شرایط احراز
برای دریافت این بیمه باید حداقل ۱۸ سال سن، تابعیت ایرانی و کد ۱۰ رقمی تأمین اجتماعی داشته باشید . همچنین سابقه حداقل ۳۰ روز پرداخت حق بیمه (اجباری یا اختیاری) ضروری است و سن متقاضی نباید بالای ۵۰ سال باشد؛ در صورت افزایش سن، مابه التفاوت سنوات پرداختی باید جبران گردد.
فرآیند ثبت نام و مدارک
ثبت نام حضوری در شعبه تأمین اجتماعی یا غیرحضوری از طریق سامانه الکترونیکی (samt.tamin.ir) انجام می شود مدارک مورد نیاز شامل اصل و کپی کارت ملی، شناسنامه، کارت پایان خدمت یا معافیت برای آقایان و سه قطعه عکس پرسنلی است . پس از تأیید اطلاعات، تعداد ماه های مورد نظر را انتخاب و هزینه حق بیمه را از طریق درگاه بانکی پرداخت می کنید
حق بیمه و نحوه محاسبه
حق بیمه خویش فرما ۲۷٪ از حداقل دستمزد است؛ در سال ۱۴۰۳ این مبلغ حدود ۱٫۴۸۱٫۰۰۰ تومان در ماه است .برای بیمه مشاغل آزاد با نرخ های ۱۲٪، ۱۴٪ و ۱۸٪ نیز حق بیمه بر اساس ضریب دستمزد بین حداقل تا ۱٫۲ برابر حداقل دستمزد محاسبه می شود. پرداخت به صورت نقدی یا اقساطی و از طریق شعبه، سامانه اینترنتی یا کد USSD امکان پذیر است.
پوشش ها و خدمات
درمانی
سرویس های درمانی شامل ویزیت، دارو، بستری و اعمال جراحی تحت پوشش دفترچه تأمین اجتماعی است و افراد تحت تکفل نیز می توانند بهره مند شوند
بازنشستگی
مستمری بازنشستگی بر مبنای میانگین حقوق دو سال آخر یا در صورت افزایش ناگهانی حقوق، میانگین پنج سال آخر محاسبه می شود. بر اساس این بیمه مانند بیمه روستایی بازنشستگی مردان با ۳۰ سال سابقه و ۵۰ سال سن و زنان با ۳۵ سال سابقه و ۴۵ سال سن می توانند بازنشسته شوند
از کارافتادگی و فوت
در صورت از کارافتادگی ناشی از حادثه، کمک هزینه و در صورت فوت، مستمری بازماندگان پرداخت می شود؛ اما از کارافتادگی جزئی و نقص عضوهای جزئی تحت پوشش نیست.
نکات کلیدی برای بیمه گزاران
- حق بیمه را در آغاز ماه پرداخت کنید تا بیمه نامه قطع نشود
- برای بهره مندی از مستمری بالاتر، ترجیحاً نرخ ۱۴٪ یا ۱۸٪ را انتخاب کرده و دو سال آخر منتهی به بازنشستگی را با حداقل یا حداکثر دستمزد بیمه اجباری پر کنید
- در صورت اشتغال بعد از بیمه اختیاری، با ارائه سوابق به تأمین اجتماعی، می توانید بیمه اختیاری را قطع و از بیمه اجباری جدید استفاده کنید.
جمع بندی
بیمه خویش فرما ابزاری مناسب برای حفظ پوشش بیمه ای افراد خوداشتغال و دورکار است؛ هرچند بار مالی آن بالاتر از بیمه اجباری است و برخی پوشش ها مانند بیمه بیکاری را ندارد. با آگاهی از انواع، شرایط احراز و مزایا و معایب، می توانید انتخاب بهینه تری برای تأمین آینده بیمه ای و درمانی خود و خانواده داشته باشید. هزینه و رویکرد مناسب با توجه به وضعیت شغلی و توان مالی، کلید بهره برداری مطلوب از این بیمه است.